اردبیل یا Artaville یا Ortabel یک کلمه آذری است که ترکیبی از دو کلمه  Arta یا Orta به معنای "مرکز یا میانه" است که به "ارد" تبدیل شده و "Will یا Bael"  به معنای "سرزمین هموار" است. در مناطق تالش نشین استان ، اردبیل هنوز "اردویل" خوانده می شود که به معنای "منطقه مقدس" است. این شهر قبل و بعد از اسلام مرکز آذربایجان بود.

در طول تاریخ ، اردبیل با نامهای مختلفی چون "دارالارشاد" ، "دارالملک" ، "دارالعرفان" ، "دارالامان" و "شهر مقدس (آرتاویل)" شناخته شده است. در دوره‌های مختلف، مرکز ایالت آذربایجان بوده و به‌علت قرارداشتن در مسیر جاده ابریشم، از رونق اقتصادی بسیار خوبی، برخوردار بوده‌است.

این شهر همچنین مرکز شهر اردبیل است. اردبیل یکی از شهرهای باستانی و تاریخی ایران است. این شهر در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان واقع شده و یکی از سردترین شهرهای ایران است که دارای جاذبه های طبیعی بسیاری است. این شهر در 220 کیلومتری تبریز و 580 کیلومتری تهران واقع شده است.